BiskupinOdkryta w latach 30. XX w. na półwyspie Jeziora Biskupińskiego doskonale zachowana osada obronna sprzed 2700 lat nazywana jest często „Polskimi Pompejami". W 1994 r. rezerwat archeologiczny w Biskupinie uznany został za Pomnik Historii. To jedna z najbardziej znanych miejscowości nie tylko w Polsce, ale i w Europie Środkowej.
HistoriaWprawdzie nazwa miejscowości została po raz pierwszy wymieniona już w bulli papieża Innocentego II z 1136 r., to jednak prawdziwa kariera Biskupina zaczęła się wraz z przypadkowym odkryciem dokonanym przez kierownika miejscowej szkoły W. Szwajcera podczas wycieczki szkolnej w 1933 r. Już w następnym roku rozpoczęto badania archeologiczne prowadzone pod kierunkiem profesora J. Kostrzewskiego z Uniwersytetu Poznańskiego. Kontynuował je profesor Z. Rajewski. Rezultatem badań było odsłonięcie na powierzchni ok. 2 ha bardzo dobrze zachowanych pozostałości dużej - datowanej na ok. 747-722 r. p.n.e. - osady należącej do tzw. kultury łużyckiej.
Osada pierwotnie mieściła się na wyspie, a ze stałym lądem połączona była drewnianym mostem o długości ok. 120 m. Znajdowało się w niej 106 dwuizbowych domostw ułożonych w 13 rzędach, wzdłuż 11 ulic połączonych jedną owalną drogą. Całość otoczona była drewniano-ziemnym wałem o długości ok. 460 m i wysokości 6 m. Na zewnątrz osłonięta została falochronem z dębowych pali wbitych pod kątem 45' w brzeg i dno jeziora. Do środka osady prowadziła wysoka na ok. 9 m strażnica z szeroką na 3 m bramą wjazdową, przy której znajdował się plac targowy, skupiający życie mieszkańców. Szacuje się, że w szczytowym okresie świetności osadę w Biskupinie zamieszkiwało ok. 1200 osób. Gród został poważnie zniszczony ok. 600 r. p.n.e., prawdopodobnie w wyniku walk międzyplemiennych. Wskutek podniesienia poziomu wody w jeziorze, która uniemożliwiła dalsze zamieszkiwanie tej okolicy, mieszkańcy ostatecznie opuścili osadę. Odkrycie osady w Biskupinie stanowiło w okresie międzywojennym jedną z największych sensacji archeologicznych na skalę europejską. Nic dziwnego. Biskupin to najlepiej zachowany przykład osady kultury łużyckiej i jeden z najlepiej poznanych grodów pradziejowych na naszym kontynencie.